Di tích lịch sử chứng tích tội ác chiến tranh Trường Cấp 2 Hương Phúc

   

        Di tích lịch sử chứng tích tội ác chiến tranh Trường Cấp 2 Hương Phúc

                                               (Huyện Hương Khê – Hà Tĩnh)

     Năm 1965, bị thất bại liên tiếp trên chiến trường, đế quốc Mỹ đưa thêm lực lượng chiến đấu Mỹ vào miền Nam, đồng thời mở rộng cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân đối với miền Bắc nhằm phá hoại tiềm lực kinh tế, quốc phòng và ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc đối với miền Nam.

     Trường cấp 2 Hương Phúc được thành lập trong những ngày đầu của cuộc chiến tranh phá hoại (1.9.1965). Nơi đây là trường học của con em 3 xã vùng sâu (Hương Phúc, Hương Trạch và Hương Lĩnh). Do tính chất trường học trong thời chiến tranh nên chỉ có 3 lớp học (2 lớp 5 và 1 lớp 6). Trường được làm sâu xuống lòng đất, có 3 hầm trú ẩn lớn, mỗi hầm cách nhau 200m. Mỗi lớp học có hệ thống hào chạy tỏa ra xung quanh khu vực dân cư. Hai bên hệ thống hào có hầm trú xen kẽ, mỗi hầm cách nhau 5m. Hệ thống hầm trú ẩn này được làm kiên cố theo hầm chữ A (hầm Triều Tiên), làm bằng các khúc gỗ tròn xếp chồng lên nhau thành mái và trát lớp đất dày lên trên.

     16h 30 phút ngày 9.2.1966, một tốp máy bay F4 của lực lượng không quân Mỹ ném 58 quả bom xuống khu vực dân cư, có 6 quả bom rơi vào khu vực trường, trong đó có 2 quả rơi vào lớp 5A do thầy Thái Văn Nhậm đang giảng dạy. Toàn bộ ngôi trường 2 gian bị bom Mỹ phá hủy, lớp học biến thành hố bom sâu. Các quả bom khác rơi vào hầm trú ẩn, sách vở, dụng cụ học tập bị phá hủy. Sau khi dứt tiếng bom lực lượng bộ đội, dân quân, thanh niên xung phong, thầy giáo đã tiến hành đến đào bới và tìm kiến học sinh. Tổng số có 33 em bị chết tại chỗ, 24 người bị thương nặng. Các em học sinh bị giặc Mỹ giết hại và bị thương đều là con em của 2 xã Hương Trạch (Hương Phúc, Hương Trạch) và Hương Lĩnh, đang ở tuổi 12.

Cô học trò Nguyễn Thị Mão (người bị thương trong trận ném bom) trả lời nhà báo quốc tế tại Hà Nội (năm 1966). Ảnh tư liệu

     Địa điểm trường cấp 2 Hương Phúc bị giặc Mỹ ném bom ngày 9/2/1966 có diện tích 504 m². Di tích này gồm hố bom 1 (đường kính 10 m, rộng 8 m, sâu 4,5m, cách tường bao sau đài tưởng niệm 1,4 m), hố bom 2 (đường kính 12 m, rộng 10 m, sâu 5 m, cách hố bom 1 là 8 m). Để ghi sâu tội ác của đế quốc Mỹ đối với trường cấp 2 Hương Phúc, năm 1988 Đài tưởng niệm được xây dựng ở vị trí sát hố bom 1. Đài tưởng niệm có diện tích 10,6 m x 9,6 m. Mặt trước đắp nổi dòng chữ "Bia tưởng niệm". Trên đỉnh dòng chữ được đắp nổi ngôi sao năm cánh. Phía dưới là biểu tượng trang sách học trò. Dưới cùng là dòng chữ đắp nổi: "Nơi đây 33 em học sinh trường cấp 2 Hương Phúc bị giặc Mỹ giết hại ngày 9.2.1966".

       Toàn bộ di tích nằm trên địa hình bằng phẳng. Phía trước di tích là đường quốc lộ 15A, phía Tây và Phía Bắc là khu dân cư, phía Đông là đường làng. Hiện vật còn lại là 3 cuốn vở học sinh. Với giá trị và ý nghĩa lịch sử, di tích được Bộ Văn hóa Thông tin ra Quyết định số 53/2001/QĐ-BVHTT ngày 28 tháng 12 năm 2001 công nhận là Di tích lịch sử địa điểm chứng tích tội ác chiến tranh tại trường cấp 2 Hương Phúc.